Toyang Ermitanya
Ako si Toyang Ermitanya, nagapuyo ako sa isa ka kweba. Siling nila aswang ako, pero indi ina matuod. Siling pa gid sang iban, buang ako. Hehehehe! Pero layo ina sa patag. Indi ako mahuyugon maglantaw tv, amo man sa politika. Pero mahuyugon ako sa mga istorya, kinadto man ukon bag-o. Hehehehe. Sa pagsugod sang akon istorya… One day, isa sadto ka adlaw… (Ako si Toyang Ermitanya, nakatira ako sa isang kweba. Sabi nila, aswang ako, pero di yan totoo. Sabi pa nga ng iba, baliw ako, hehehehe. Pero malayo yan sa katotohanan. Hindi ako mahilig manood ng tv, ganun din tungkol sa politika. Pero mahilig ako sa mga kwento, sinauna man o bago. Hehehehe. Sisimulan ko na ang aking kwento ….One day, isang arawnoon… Masarap alalahanin ang mga hiligaynon na radio programs na madalas kong abangan noong bata pa ko. Para sa mga Ilonggo, malamang alam nyo ang Toyang Ermitanya na maririnig nyo kada alas tres ng hapon. Katuwa lang pakinggan. Ibang iba kase ang tono ng Hiligaynon. Parang kumakanta pa sa tenga ko ang bawat salitang lumalabas sa matandang si Toyang. Akala mo nakakatakot, yun pala komedi ang drama. Araw araw non tumatakbo ako pauwi galing skul. Pano dapat maabutan ko ang Toyang. Pag uwi ko may mararatnan akong isang sakong mais galing sa baryo ng mga nagbobord sa bahay (Yan lang ang bayad nila sa pagtira sa bahay, kung di isang sakong mais, 3 sakong palay kada taon). Mag iihaw kami ng mais sa may garahe habang nakaandar ang radyo. Tapos sabay sabay kaming tatawa sa bawat climax ng mga jokes sa Toyang. Ang babaw nga lang talaga ng kaligayahan ko noon. Kasing babaw ng mga patawang naririnig sa radyo. May isa pa. Panggising ko naman sa umaga. Johnny Tanggo kada alas singko ng madaling araw. Magsisimula eto sa saliw ng paso doble na Espana Cani… at magtatapos sa pagsigaw ng “Johnny Tanggo, ang dakilang tanga!” Sa komedyang ito nagmula ang mga kwento kong patawa noong bata pa ako. Madalas, ako ang taga deliver ng mga corny jokes kada tanghalian. Nais kong masilayan kahit saglit lang ang tawa at ngiti ng lola kong walang ginawa noon kundi maghanap ng masermonan buong araw. Pag umuuwi naman ako para mananghalian sa bahay, drama pa rin ang dadatnan ko. Alas-onse. Naririnig ko sa bawat bahay na madaanan ko ang “Sin-o ang May Sala?” (Sino ang may Sala) Pagkatapos ng 30 minutos ay “Lain Sya Sa Iban” (Iba sya sa Lahat) naman. Para makaalis ako sa bahay ng eksakto ala una ng hapon, “Tiya’y Ebelen” ang orasan ng aking tenga. Ito ay parang “Ate Helen” ng mga Ilonggo, sa radyo nga lang. Kung medyo teen-ager ka at gusto mong mainlove, abangan mo ang “Dear Diary” na iniintroduce ng kanta ng Cascades na “Diary” pagkatapos ng nakakaubos ng hangin sa kakatawanan na Toyang. At pagkatapos ng mga love affair na natututunan sa Dear Diary, wag munang patayin ang radio at paiiyakin ka ng mga nakakalungkot na istorya ng mga nakakulong sa “Provincial Jail”. Gustong gusto ko ang folk song na tinutugtog sa umpisa nito sa saliw ng gitara. Masubo matuod ang dili angayan. Provincial Jail ang akon ginsudlan. Pader nagalibot sa kilid magtimbang. Rehas nga salsalon ang amon pwertahan. Sadyang kaylungkot pag hindi nababagay.. Provincial jail ang aking napasukan. Pader na paikot, pantay sa magkabilang panig. Rehas na bakal ang aming pintuan. Para naman sa mga tiyuhin kong that time eh mga binata pa, inaabangan nila ang maaksyong “Ang Pagbabalik ni.. Espaldon” na puro yapak, sipa at halinghing ng kabayo ang maririnig sabackground. Mesianic ang dating ni Espaldon. Palaging nasa tiyempo ang ginagawa nyang pagligtas sa mga taong nasa panganib at bingit ng kamatayan. Hay.. kasabay ng mga alaalang ito ang mga panahong 2 pesos lang ang pinakamalaking baon ko sa skul. Ok na iyon. Makakabili na ako ng Mini- Mini Balls na piso, at Ice Pop na piso din. O di kaya ay banana cue at mango shake. Pwede ding nilagang mais at ice candy. Noong mga panahong yun di ako sinasali ng mga classmates ko sa mga larong kailangan ng tinik at tulin. Mahina ang motor skills ko. Di ko kayang paluin ang baseball, baleybol, at lalo na ang mabigat na basketbol. Parating ako ang nagpapatalo sa grupo namin sa patintero. Parating ako ang taya sa taguan, at sa Langit at Lupa. Madalas akong mahuli. Maliit ako, parating nasa unahan ng pila at ng mga nakahanay na desk sa classroom kapag by height ang seating arrangement. Pero ikinatutuwa ko ito. Mabilis akong mapansin. Palibasa dahil na rin sa di pangkaraniwang laki ng aking mga mata, at kalaparan ng aking noo. Madalas nila akong tawaging “Bukaw” (Kwago sa Tagalog) o di kaya ay Helipad. Hindi masama ang loob ko pag naaalala ko ang mga panahong yon. Panahong bumuo sa kung sino ako ngayon. Ako na minulat sa lahat na ng klase ng katotohanan sa mga pamilya, lipunan, at bawat indibidwal. Ako na inukit ng mga librong diniscard mula sa mga US Libraries at tinago lang ng lola kong titser dati sa public school. Ako na mas natutong managalog sa mga Valentine Romances nina Nerissa Cabral, Gilda Olvidado, Loreta Baltazar at Helen Meriz. Nakakasampu ako ng tig dilawang pisong renta ng pocketbook sa tindahan ni Aling Edna. Ako, na natutong maghawak ng pera sa kakabantay ng maliit na tindahan ni lola simula Grade 1. Natuto ng Math sa pagbibilang ng mga shells na pinulot ko sa beach ng islang kinalakihan ni lola. Ang mga paborito kong laro ay jackstone at sungka, pagguguhit ng pigura ng babae, paggagawa ng mga dulang may drawing, paggagwa ng mga kwento, pagkokopya ng lahat ng kanta ni Karen Carpenter at ng Apo Hiking Society, pagtatago ng mga kakaibang bato sa lupa at ipapahanap sa mga kalaro, at pagkukwento ng mga nakakatawa sa kung sino mang naaaliw makinig. Ngunit mukhang nag-iba na ang dating ako. Nadagdagan. Ang mga kwento ko ay may halo ng lungkot, galit, at saya. Ang mga patawa ko ay di na hango sa mga kwento ni Toyang atJohnny, mas natural na, dahil kahit hindi ako nagpapatawa, natatawa sila. Hindi na ako naglalaro. Iba na ang mga hilig ko. Computer Games, Videoke, Internet. Hindi na ako gumagawa ng mga dulang may kasamang guhit, nag ba-blog na ako. Wala ng Toyang Ermitanya sa radio. Kampanerang Kuba sa Dos naman ngayon ang hilig ko.
